Maakbaarheid

Soms zijn er situaties waardoor niets uit een pen kan of wil vloeien. Uiteindelijk wordt het dan toch weer echt eens tijd om de intro op de website te vernieuwen.  De afgelopen Ontmoetingsdag was een aangever. Marieke Smulders presenteerde een gedeelte van haar boek over de Congregatie dat de opleidingen betrof: een maakbaarheidspoging om voldoende goede religieuzen in de Congregatie op te leiden.

Deze zomer was ik in Indonesië. Fijne mensen, een prachtig land. Regelmatig werden we gevraagd waar we vandaan kwamen. O.a. Holland hielp, maar het meest sprak Belanda aan, een uit het Portugees afkomstige naam voor Holland. Het heeft ook de associatie met blanke, mensen met wie  –zoals een Indonesiër mij zonder enige kwalificatie aangaf – zijn land een lange gezamenlijke geschiedenis had.

In de multiculturele samenleving die Nederland geworden is wordt mede de taal gebruikt om discriminatie te bestrijden. Voor mij is dat symboolbenadering. Blanke moet vervangen worden door Witte, omdat dat beter correspondeert met Zwarte. Bruine hoor je eigenlijk nooit, wel Licht-Getint. Slaaf wordt tot Slaaf Gemaakte. Het woord Slaaf geeft voor mij het afgrijselijke lot van mensen tot koopwaar gemaakt aan, ontmenselijking. Tot Slaaf gemaakte verzacht dat omdat het iets zegt over  slavenhandel.

Belanda, Blanke, Zwarte of Slaaf. Deze woorden zullen niet zo gemakkelijk verdwijnen. In deze zin is taal niet zo maakbaar als actiegroepen graag zouden willen. Veel  Middelnederlandse woorden kennen we nog ook al herkennen we ze niet als zodanig.

Bepaalde vormen van cultuur zijn maakbaarder. Bij Jan Steen heb ik nooit een Zwarte Piet zien optreden. Die is er eerst sinds het midden van de negentiende eeuw. Hem mogen we in zijn verschijningsvorm afschaffen. Te veel mensen voelen zich gekwetst en wij bepalen niet of dat al dan niet terecht is. Een zwarte Sinterklaas zou overigens ook niet misstaan. Dat kunnen we toch wel maken?

Hervormingsdag 2016

Peter van de Ven